Het tijdsbeeld rond 1886 (deel 1)
In het noord-oosten van ons land ligt,zoals we weten,de provincie Groningen. Het is zelfs de verst naar het noorden liggende provincie van Nederland. Aan de kust van de Eems,die Groningen van Noord-oost Duitschland scheidt en in welken zeearm de Duitsche rivier de Eems uitmondt, is het thans in betekenis sterk toenemende havenstadje Delfzijl gelegen. Krijgen we een lesje in aardrijkskunde? hoor ik vragen. Neen, dat is niet de bedoeling.Ik ben bijna,waar ik wezen wil.Nog even geduld dus. lk wil u brengen naar het kleine plattelandsdorpje Spijk, een deel van de burgerlijke gemeente Bierum. Het dorp Bierum ligt ongeveer tien KM noord-noord-oost van het bovengenoemde Delfzijl. Gaan we nu nog een drie KM verder naar het noord-oosten, dan bereiken we weer een dorp en zie,dat is Spijk. Van veel belang? Och neen,maar dat kleine dorpje is niet alleen mijn geboorteplaats,maar ik ben er ook groot geworden,geboren en getogen, zoals men dat noemt. Vandaar dat dit dorp, hoewel op zichzelf van weinig betekenis, in mijn herinnering nog altijd een grotere plaats inneemt dan enig ander dorp in ons vaderland. Misschien zullen velen dat kunnen begrijpen.
Laat ik van dat dorpje en ook van mijn kinderjaren, die ik er doorgebracht heb, iets mogen vertellen. ln een gewonen atlas zult ge het plaatsje meestal tevergeefs zoeken, doch als ge zoekt op een fiets-of op een autokaart, zult ge ongetwijfeld succes hebben. Stil en vergeten ligt het op de vruchtbare zeeklei van het Hogeland. Het Hogeland is een naam,die in heel Groningen bekend is. Men bedoelt er mee dat deel van de brede laag klei, in den loop der eeuwen aangeslibd uit zee,langs de waddenkust en de kust van Eems en Dollard. Het dorpje met de er bijbehorende landerijen is omringd door de dorpen Losdorp, Bierum en Godlinze aan de landzijde en aan den zeekant door den breden zeedijk langs de Eems.
Van welken kant men het dorp ook nadert, het eerste,dat men ervan te zien krijgt, is steeds de slanke, spitstoelopende toren van de Hervormde Kerk. Die kerk stond en staat nog in het midden van de dorpskom. Er om heen ligt het kerkhof,sedert jaren reeds niet meer gebruikt. Dat kerkhof is op zijn beurt weer omgeven door een vrij brede gracht, beschaduwd door twee rijen bomen, een aan den binnen-en een aan den buitenkant of wegkant. Rondom de gracht loopt namelijk een weg. Langs den buitenkant van dien weg staat een rij huizen, elk met zijn tuin of tuintje.
Een grappenmaker moet eens gezegd hebben,dat hij,rijdende over dezen dorpsweg rondom de kerkgracht,maar eventjes dertien smederijen geteld
