Vrijheid geef je door
Toespraak bij de dodenherdenking in Spijk op 4 mei 2012.
Het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft als thema voor de herdenking van dit jaar Vrijheid geef je door bedacht.
Met andere woorden, vrijheid houd je niet voor jezelf. Vrijheid is iets moois. Maar als je het alleen voor jezelf houdt en het niet doorgeeft aan anderen, dan is het niet meer mooi. Hoe kun je genieten van de vrijheid als een ander niet vrij is? Als andere mensen angstig zijn, of zich bedreigd voelen, als andere mensen moeten vluchten, of lijden aan oorlog en onderdrukking?
Vrijheid geef je door. Kijk eens op het schoolplein. Is daar vrijheid? Kun je daar vrij spelen, spelen met wie je wilt? Of zijn daar ook kinderen die bang zijn voor andere kinderen? Of kinderen die niet mee mogen doen? Vrijheid geef je door. Het is niet alleen voor jezelf.
Vrijheid blijft mooi en goed als iedereen mee mag doen. Vandaag worden de slachtoffers van de oorlog herdacht. Velen zijn vermoord. Anderen zijn gesneuveld. Een aantal zijn omgekomen in hun strijd in het verzet, hun strijd voor de vrijheid. Ze hebben anderen gered. Ze hebben tegen de vijand gevochten. Ze hebben zich niet neergelegd bij de onderdrukking en vervolging. Zoals die boer, die zijn schuur vol onderduikers had en die op zijn eigen erf doodgeschoten werd door de Duitse vijand. Of die soldaat die vrijwillig mee ging vechten om de vijand te verjagen.
Ik vroeg eens aan een groep jongeren hoever ze wilden gaan voor de vrijheid, als het er echt op aan zou komen. Ze aarzelden, terecht natuurlijk. Maar één van hen zei dat hij wel voor de vrijheid ging vechten als het echt nodig was.
Vrijheid geef je door. Hoe doen we dat? Door verhalen te vertellen over vrijheid en bevrijding. Door degenen te gedenken die voor de vrijheid hun leven hebben gegeven. We gedenken hen met eerbied en respect. Zonder moedige mensen kan de vrijheid niet bestaan.
Vrijheid geef je door. Hoe doen je dat? Door je eigen vrijheid goed te gebruiken en de ander te beschermen. Door steeds te bedenken dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Vrijheid is iets dat mensen elkaar geven of elkaar ontnemen. Jij kunt wel vrij zijn, maar geef je die vrijheid ook door?
Als we zeggen: Vrijheid geef je door, dan ligt de verantwoordelijk bij onszelf. Wij leven in een vrij land, wij leven in een democratie en in een rechtsstaat, wij hebben vrijheid van geloven en van meningsuiting. Staan we dan ook voor deze zaken? Doen we er ook aan mee? Geven we de vrijheid ook door, door onze inzet en door onze bijdrage te leveren aan een vrije samenleving?
We gedenken vanavond de doden. We gedenken al die mensen die vermoord zijn. En al diegenen die hun leven op het spel hebben gezet om de vrijheid door te geven. Het is goed om altijd weer de verhalen te vertellen. De grote verhalen over de strijd, over de moed die mensen hebben getoond, over de trouw die ze hadden, over wat ze voor hun medemensen, voor het land en voor de vrijheid hebben gedaan. De grote verhalen en de kleine verhalen. We vertellen ze steeds weer, om ze niet te vergeten. Om niet in slaap te vallen en te denken dat het wel vanzelf zal gaan. De vrijheid is nooit vanzelfsprekend en gaat nooit vanzelf.
Daarom blijven we gedenken op 4 mei. En laten we dat altijd blijven doen. Ook als de oorlog steeds meer verleden tijd wordt. Laten we het nooit vergeten. Morgen vieren we de bevrijding. Laten we altijd de vrijheid en de vrede doorgeven.
Arend Linde
